Валютийн ханшийн эрсдэлийн удирдлагыг боловсронгуй болгох арга зам /Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн жишээн дээр/

Abstract

Нээлттэй эдийн засагтай, валютын ханшийн уян тогтолцоотой улс орны үндэсний валютын бодит ханш үндэсний валютын эрэлт, нийлүүлэлтээс хамааран тогтоодог. Харин манай үндэсний валют болох төгрөг нь гадаад зах зээл дээр арилжигдаггүй, өөрөөр хэлбэл зөвхөн дотоодын зах зээл дээр л гүйлгээний хэрэгсэл болдог. Тиймээс манай орны хувьд валютын ханш ам.доллар , юань зэрэг дэлхийн зах зээл дээр арилжихгүй, манай дотоодын зах зээл дээр ч идэвхтэй арилждаг валютуудын эрэлт нийлүүлэлтээр тодорхойлогддог.

“Сайхан Халиун” ХХК нь 2000 онд гадаад, дотоод худалдаа, худалдааны зуучлал чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн бөгөөд гүйлгээний эрсдэлээс үүссэн алдагдлын хэмжээ 2015 оны 5-р сараас 2015 оны эцэс буюу 12 сарын 31-ны байдлаар 26 сая 536 мянган төгрөгөөр илэрхийлэгдэж байна.

2015 оны 9 сард Аж Үйлдвэрийн Яам болон Европын Сэргээн босголт Хөгжлийн Банк хамтран 1511 ЖДҮ эрхлэгчдийг судалгаанд хамруулсан байна. Судалгаанд хамрагдсан ЖДҮ эрхлэгчдийн үйл ажиллагаанд түүхий эдийн зардал хамгийн өндөр хувийг эзэлж байна. 63 хувь нь дотоодын зах зээл дээрээс түүхий эд, материалаа худалдан авдгаас 76 хувь нь дотоодын болон импортын барааны холимог эзэлж байгаа бол үлдсэн 37 хувь нь гаднын улс орнуудаас түүхий эд, материалаа импортлон оруулж ирдэг байна. Түүхий эдээс гадна тоног төхөөрөмж, технологи, зээлийн хүү, шатахуун зэрэг зардалд тодорхой хэмжээнд валютаар төлбөр тооцоог барагдуулж, валютын ханшийн эрсдэлд өртдөг гэсэн дүгнэлт гарсан байна.

Судалгааны ажлын хүрээнд валютын ханшийн өөрчлөлт ЖДҮ эрхлэгчдэд үзүүлж буй шууд болон шууд бус хамаарлын нөлөөллийг тодорхойлон, шийдвэрлэх арга замыг боловсруулахыг зорьсон болно.