НЭМЭГДСЭН ӨРТГИЙН АЛБАН ТАТВАРЫН ТУХАЙ ХУУЛИЙН ЗАРИМ ЗҮЙЛ ЗААЛТЫГ БУСАД УЛС ОРОНТОЙ ХАРЬЦУУЛАН СУДЛАХ НЬ

Abstract

Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар (НӨАТ)-ын хувь хэмжээ, хамрах хүрээ, хөнгөлөлт, чөлөөлөлт, хэрэгжилтийн хувьд улс орнуудад ихээхэн ялгаатай байдаг. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг тухайн улсын нутаг дэвсгэрт импортоор орж ирж буй бараа бүтээгдэхүүнээс эхлэн өргөн хэрэглээний бараа ажил үйлчилгээнд албан татварыг ногдуулдаг боловч улс орон бүрд албан татвараас хөнгөлөх, чөлөөлөхтэй холбоотой эрх зүйн зохицуулалтууд байдаг. Бусад улсуудтай харьцуулахад Унгар улсад нэмэгдсэн өртгийн албан татвар хувь хэмжээ хамгийн өндөр буюу 27 хувь, Бүгд Найрамдах Солонгос, Монгол зэрэг улсуудад нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хувь хэмжээг тогтмол 10 орчим хувьтай байдаг бол Япон улсын татварын хувь хэмжээ нь тухайн бараа ажил үйлчилгээний төрлөөс хамаарч 8-10 хувьтай байдаг байна. Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар нь ерөнхийдөө кредит буюу нэхэмжлэх аргад суурилдаг бөгөөд бизнесүүд борлуулалтаас нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг цуглуулж, худалдан авалтад төлсөн нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг суутган авах боломжтой. Энэхүү судалгаа нь Монгол, Япон, Унгар, Бүгд Найрамдах Солонгос зэрэг улсуудын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хуулиудыг харьцуулан судалж улс бүрийн ялгаатай байдал, сайн туршлагад үндэслэн Монгол Улсын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох үүднээс судлахыг зорьсон болно.