Арилжааны банкуудын өрсөлдөөнийг тоглоомын онол ашиглан судлах нь

Abstract

Энэхүү судалгааны ажил нь Монгол Улсын арилжааны банкнуудын өрсөлдөөний нөхцөл байдал, хэлбэр, зээлийн хүү тогтоолтод Monti-Klein -ийн банкны өрсөлдөөний загвар болон тоглоомын онолын хэрэглээг ашиглан дүн шинжилгээ хийсэн болно. Судалгаанд Нэшийн тэнцвэрт загвар тоглоомын онолын хүрээнд банкнуудын шийдвэр гаргалтыг загварчилсан бөгөөд регрессийн шинжилгээгээр банкны нийт зээлийн үлдэгдлийн хэмжээг өөрийн болон өрсөлдөгч банкны зээлийн хүү ямар нөлөө үзүүлдгийг ашиглан тоглоомын онолын хожлын матрицыг байгуулсан. Шинжилгээний үр дүнд дараах гол дүгнэлтүүд гарсан: • Зээлийн хүүгийн тогтмол урт хугацааны өндөр байдал нь банкнуудын хоорондын өрсөлдөөн сул, зах зээлийн төвлөрөл өндөр байгаатай холбоотой. • Херфиндал-Хиршманы индекс (HHI) ийн тооцооллоор Монголын банкны салбар нь “дунд зэрэг төвлөрөлтэй” буюу олигопол зах зээлийн бүтэцтэй байна. • Монголын арилжааны банкнууд нь ижил хөгжиж буй эдийн засагтай төдийгүй жижиг нээлттэй эдийн засагтай улс орнуудтай харьцуулсан. • Банкны салбарын нийт зээлийн үлдэгдэлд зээлийн хүү нь сөрөг хамааралтай байна. Мөн банкнуудыг том болон жижиг 2 хэсэгт хуваан тухайн банкны зээлийн хэмжээ нь өөрийн зээлийн хүүгээс сөрөг, бусад банкны зээлийн хүүгээс эерэг хамааралтай болохыг тодорхойлсон. • Арилжааны банкнуудын том оролцогчид нь нэгдмэл стратеги баримталж, зээлийн хүүг бууруулах бус харин ижил өндөр түвшинд хадгалах сонирхол нь тоглоомын онолын хувьд давамгай стратеги болж байгаа бөгөөд банкны салбарт Нэшийн тэнцвэр тогтож байна. Судалгаанаас үзэхэд Монголын банкны салбарт бодит өрсөлдөөн хангалтгүй байгаа нь иргэд болон ААН байгууллагуудын зээл авах өртгийг нэмэгдүүлж буйг илтгэж байна. Иймд бодлогын түвшинд өрсөлдөөнийг дэмжих, мэдээллийн ил тод байдлыг нэмэгдүүлэх, банк хоорондын хуйвалдааны эсрэг зохицуулалт боловсронгуй болгох шаардлагатай байгаа юм.