УЛСЫН ТӨСВИЙН ТЭНЦЛИЙН ДИНАМИК ШИНЖИЛГЭЭ

Abstract

Манай улс зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжин орсноос хойш эдүгээ 25 орчим жил өнгөрчээ. Эдийн засгийн өсөлтийн сүүлийн хорь гаруй жилийн динамикаас харахад эхний хэд хэдэн жил бууралттай, харин 2011-2013 оны байдлаар хоёр оронтой тооны өсөлттэй байсан хэдий ч энэ жил эдийн засгийн өсөлт нэг оронтой тоонд шилжиж, долоо орчим хувьтай, эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндэрч, улмаар төгрөгийн ханш суларсан, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ өссөөр, ард иргэдийн амьжиргааны түвшин буурсаар байгаа зэрэг нь бодит эдийн засгийн өсөлттэй холбоотойгоор шийдвэрлэх асуудал олон байгааг харуулж байна. Ялангуяа эдийн засгийн энэхүү нөхцөл байдлаас үүдэн улсын нэгдсэн төсвийн орлогын төлөвлөгөө тасарсаар байгаа явдал юм. Улсын төсвийн бодлого нь төсвийн орлогоос хамааран төсвийн зарлагыг хуваарилдаг процесс бөгөөд ирээдүйд орж ирэх орлогыг оновчтой таамаглаж тооцох нь бодлогын шийдвэр гаргалтад чухал нөлөөтэй юм. Бид энэхүү судалгааны ажлаараа улсын төсвийн тэнцлийн динамикт үндэслэн дүн шинжилгээ хийн төсвийн алдагдлын учир шалтгааныг тодруулах болно. Мөн төсвийн төлөвлөлтийн асуудалтай холбоотойгоор төсвийн орлого бүрдүүлэлтийг максимумчлах, төсвийн зарлагыг орлогод нь тулгуурлан минумумчлах боломж бий эсэхийг оновчтой удирдлагын бодлогын тавилаар загварчилж, “Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хууль”-ийн 6.1.2-т заасны дагуу нэгдсэн төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл нь ДНБ-ний 2%-аас илүүгүй алдагдлын хувь хэмжээтэй байх шийдлийн хувилбарыг олох санааг дэвшүүлэх явдал юм.