Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын орлогын эдийн засгийн өсөлтөд үзүүлэх нөлөө

Abstract

Энэхүү ажлын зорилго нь ялгаатай эх үүсвэрийн хэлбэрээр санхүүжсэн НӨАТ-ын орлогын өсөлт эдийн засгийн өсөлтөд ялгаатай нөлөө үзүүлдэг эсэхийг шинжлэхэд оршино. НӨАТ-ын орлогод НӨАТ-ын стандарт хувь хэмжээ, хэрэглээний татвар хураах үр ашиг болон хэрэглээ татварын харьцаа нөлөөлнө. Үнэлгээг хийхдээ Монгол улсын 2007 оны 1-р улирлаас 2023 оны 4-р улирал хүртэлх хугацааны улирлын давтамжтай тоон өгөгдлийг сонгон авсан бөгөөд зарим харьцаа үзүүлэлт болон өсөлтийн хувийг тооцож ARDL загварыг үнэлсэн. Үнэлгээний үр дүнд НӨАТ-ын орлогын ерөнхий өсөлт нь эдийн засгийн өсөлтийг дэмждэг байна. Ингэхдээ татварын орлогын өсөлт нь засгийн газрын зардлыг нэмэгдүүлж, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжинэ. Бодит бизнесийн мөчлөгийн онол ёсоор засгийн газрын зардал өсөх нь эрэлтийг нэмэгдүүлэх бодит хүүг өсгөнө. Бодит хүүд гарсан өсөлт хөдөлмөрийн нийлүүлэлтийн өсөлтийг урамшуулж, ажил эрхлэлт ба бодит үйлдвэрлэлийг өсгөдөг. Мөн засгийн газрын зардлын өсөлт нийтийн үйлчилгээ, дэд бүтэц, судалгаа, хөгжилд оруулж буй хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлснээр эдийн засгийн өсөлтийг дэмжинэ. Хэрэглээний татвар хураах үр ашгийг нэмэгдүүлснээр НӨАТ-ын орлого нэмэгдэх нь эдийн засгийн өсөлтөд эерэгээр нөлөөлдөг бөгөөд чухал ач холбогдолтой байна. НӨАТ-ын стандарт хувь хэмжээний өсөлтөөс бий болсон НӨАТын орлогын өсөлт нь эдийн засгийн өсөлтөд сөрөг нөлөө үзүүлдэг байна.