Арьс ширэн бүтээгдэхүүний өртөг тооцоололтыг боловсронгуй болгох

Abstract

ТОВЧ ХУРААНГУЙ

Эрс тэс уур амьсгалтай монгол орны хувьд малын арьс шир нь өөрийн таваарлаг байдал, бүтцийн хувьд бусад орны арьс ширэн түүхий эдээс онцлог ялгаатай, бөх батын үзүүлэлт сайтай түүхий эд юм. Манай улсад жилдээ бод, бог малын 10.3 сая ширхэг арьс бэлтгэгддэгээс 74.2 хувь нь түүхий болон анхан шатны боловсруулалт хийгдсэн байдлаар БНХАУ-руу экспортлогдож байна. Үлдсэн 25.8 хувийг нь үндэсний үйлдвэрлэгчид боловсруулж байна. Иймд арьс ширний салбарын тогтолцоог боловсронгуй болгох үүднээс арьс ширэн бүтээгдэхүүний өртгийг тооцох, өртгийн удирдлагыг боловсронгуй болгох шаардлагатай болоод байна.

Энэ судалгааны ажлаараа ажиглалт, ярилцлага болон баримтын аргад тулгуурлан өртөгийг тодорхойлж шинжилгээ хийн түүндээ үндэслэн арьс ширний салбарын бүтээгдэхүүний өртгийг тооцох аргыг боловсронгуй болгох арга замыг тодорхойлохыг зорилоо. Зорилгоо хэрэгжүүлэхийн тулд дараах зорилтуудыг тавьсан. Үүнд:

- Өртгийн тухай ойлголт болон өртөг тооцох аргачлалын тухай онолын номыг судлах,

- Монгол орны арьс ширний салбарын үүсэл хөгжил, үйл ажиллагааны цар хүрээ, өнөөгийн байдал зэрэгтэй танилцах,

- Өртгийн уламжлалт болон үйлдэлд суурилсан системийг харьцуулах,

Судалгааны үр дүнг тооцоход уламжлалт аргаар тооцсон нэгж бүтээгдэхүүний өртөг 78 574.36 төгрөг, үйлдэлд суурилсан аргаар тооцсон өртөг 74 652.81 төгрөг гарсан. Үүнээс харахад АВС аргаар тооцсон өртөг нь үйлдвэрлэлийн зардлыг бууруулах, бодитойгоор тооцох арга болж байна.