Бүс нутгийн эдийн засгийн өсөлтөд хүн капиталын үзүүлэх нөлөө

Abstract

Монгол улс төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгаас зах зээлийн эдийн засагт шилжсэнээс эхлэн Монголчуудын амьдралын хэв маяг суурин соёл уруу чиглэгдсэн ба зах зээлийн хөгжил, хүний эрх гэх мэт олон давуу талууд байсан ч нөгөө талаас зарим бүс нутаг зах зээлийн харилцаанд жинхэнэ утгаараа хөгжиж чадаагүй, хөгжлийн хоцронгуй байдалтай байгаагаас хөдөөгийн хүн ам бусад хөгжсөн хотууд руу шилжих үндсэн шалтгаан болсон. Ингэснээр хүн амын нягтрал болон зах зээлийн тэнцвэртэй бус байдал үүссэн. Энэхүү асуудалд үндэслэн бүс нутгийн эдийн засгийг бүрдүүлэх хүчин зүйлсийг шинжлэн цаашлаад хүн капиталын эдийн засгийн өсөлтөд үзүүлэх нөлөөг тодорхойлон, дүгнэлт хийхийг зорьсон ба хүн капитал нь ажилчдын бүтээмжийн өсөлтийг бий болгох хүчин зүйл тул бүс нутгийн эдийн засгийн өсөлтөд эерэг нөлөө үзүүлдэг гэсэн ерөнхий таамаглалыг дэвшүүлж байна. Хүн капиталын эдийн засгийн өсөлтөд үзүүлэх нөлөөг үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан 2011-2020 оны хооронд дахь боловсролын индекс болон холбогдох тоон мэдээллүүдийн панел өгөгдөл ашиглан хамгийн бага квадратын аргаар шинжилгээ хийж гүйцэтгэлээ. Шинжилгээний үр дүнгээр (i) 1-р загварын хувьд 94.1%-99.05%, 2-р загварын хувьд 63%-97%, 3-р загварын хувьд 67%-85%-тай ач холбогдлын түвшинд хувьсагчид эдийн засгийн өсөлтөд эерэг нөлөө үзүүлдэг; (ii) бүс нутгууд нь тус тусын онцлог шинж чанараасаа шалтгаалан бүс нутгийн эдийн засгийн өсөлтөд ялгаата нөлөө үзүүлдэг гэсэн дүгнэлтэнд хүрч байна.