Оюуны дайжилтын шалтгааны судалгаа

Abstract

Глобалчлал нь дэлхий дахины улс хооронд нээлттэй байдлыг нэмэгдүүлж улс хооронд бүхий л төрлийн хөдөлгөөн шилжилт хийхийг чөлөөтэй болгож байна. Энэ нээлттэй байдал нь зөвхөн гадаад худалдааны салбарт илрээд зогсохгүй хөдөлмөрийн зах зээлд ч мөн адил илэрдэг. Улс хоорондын зорчих хөдөлгөөн хялбар болж, чөлөөтэй шилждэг болсноороо хөгжиж буй орны илүү ур чадвартай, гадагш шилжих боломжтой иргэд хөгжингүй орон уруу явах хандлагатай болж байна. Үүний үр дүнд тухайн хөгжиж буй орны ур чадвартай иргэдийн тоо багасаж хөгжлийн явц удаашрах нөхцөл бүрддэг. Энэ шилжилт хөдөлгөөнийг багасгаснаар хөгжиж буй орны хувьд олон талаас эерэг нөлөөг бий болгоно. Уг судалгааны ажлын хүрээнд оюуны дайжилт, түүний шалтгааныг тодорхойлохыг зорилоо. Оюуны дайжилт нь хүлээн авагч улс болон эх орон буюу явуулж байгаа улсад аль алинд нөлөөлдөг бөгөөд энэхүү ажилдаа ямар шалтгааны улмаас эх орноо орхин явж буйг голлон судлав. Судалгаанд 2010-аас 2018 оныг хамарсан Монгол Улсаас гадаадад зорчсон нийт иргэдийн тооноос ажиллах, суралцах, байнгын оршин суух гэх мэтчилэн урт хугацаагаар эх орноо орхиж буй иргэдийн тоог ашиглав. Мөн Монгол улсын иргэд хамгийн их ажиллаж амьдарч буй хорин улсыг сонгон авч тэдгээр улсын хувьд харьцуулан шинжилгээ хийв. Судалгааны үр дүнд оюуны дайжилтад нэг хүнд ногдох орлогын хэмжээ, ажилгүйдлын түвшин, улс төрийн тогтворгүй байдал, дундаж суралцсан жил, нийт хүм амын тоо, улс хоорондын зай зэрэг хувьсагчид нь чухал нөлөөтэй байна. Дээрх хувьсагчдаас ажилгүйдлийн түвшин, улс төрийн тогтворгүй байдлын индекс, улс хоорондын зай нь түлхэгч хүчин зүйлс, орлого, боловсрол, хүн амын тоо зэрэг нь татагч хүчин зүйлс гэсэн үр дүнд хүрэв.