Өрийн аудитын арга зүйг боловсронгуй болгох нь

Abstract

ТОВЧ ХУРААНГУЙ

Аудитын дээд байгууллагууд санхүү, нийцэл болон гүйцэтгэлийн аудитаар дамжуулан өрийн засаглалыг дэмжих үүрэгтэй, ялангуяа өрийн үйл ажиллагааны үр нөлөө, үр ашиг, арвилан хэмнэлтийг шалгаж сайжруулахад чухал нөлөө үзүүлдэг. Дэлхийн банкнаас 2008 онд манай улсын өрийн удирдлагын үйл ажиллагааг “Өрийн удирдлагын гүйцэтгэлийн үнэлгээ”-ний аргачлалаар үнэлсэн бөгөөд уг үнэлгээгээр хангалтгүй үнэлэгдсэн, түүнчлэн уг үнэлгээний нэг үзүүлэлт болох “аудит” нь “C” хэмээн дүгнэгдсэн нь манай улсын өрийн удирдлагын үйл ажиллагаанд хийгдэж буй аудит олон улсын жишгээс доогуур түвшинд байгааг илтгэж байна. Тиймээс энэхүү судалгааны ажлаар өрийн аудитын өнөөгийн нөхцөл байдлыг үнэлж, тулгамдаж буй асуудлуудыг тодорхойлон, арга зүйг сайжруулах талаар судлан санал, зөвлөмж боловсруулахын тулд Засгийн газрын өрийн удирдлага, түүнийг хэрэгжүүлэгч нэгж, Үндэсний аудитын газрыг хамруулан төрийн аудитын байгууллагын өрийн аудитыг гүйцэтгэх чадамж, өрийн аудитын тайлан дээр дүн шинжилгээ хийх, нэгтгэх дүгнэх, харьцуулах, ярилцлага авах зэрэг аргыг ашиглан судалгаа хийв. Судалгааны үр дүнд манай улсын төрийн аудитын байгууллагаас гүйцэтгэж буй өрийн аудит нь Засгийн газрын мөнгөн хөрөнгийн удирдлагад чиглэсэн буюу олон улсын стандарт, хандлагаас ялгаатай, мөн өрийн удирдлагын хууль, эрх зүйн орчин шинэчлэгдэж байгаа тул аудитын байгууллага энэхүү өөрчлөлт, шинэчлэлтэд дүн шинжилгээ тогтмол хийх, олон улсын практиктай харьцуулан судлах шаардлагатай байгааг харуулав. Түүнчлэн төрийн аудитын байгууллагын хэмжээнд нэгдсэн бодлого боловсруулах, аудитор шинжээч нарын мэдлэг чадварыг дээшлүүлэх, өрийн аудитын гарын авлага боловсруулах асуудлууд, мөн нөөцийн хүрэлцээгүй болон мэдээллийн хязгаарлагдмал байдал зэрэг нь өрийн аудитыг гүйцэтгэхэд тулгамдаж буй үндсэн бэрхшээл болоод байна. Судлаачийн хувьд Төрийн аудитын байгууллагын зүгээс тасралтгүй сургалтын хөтөлбөртөө тухайлсан сэдвээр мэргэшсэн аудиторуудыг бэлтгэх талаар тусгаж, мэргэшсэн аудиторуудыг бэлтгэх, аудиторуудыг тогтвортой ажиллуулах, уг чиглэлээр гарын авлага боловсруулах, аудит хийхэд шаардлагатай нөөцийг нэмэгдүүлэх асуудлыг судлан, шийдвэрлүүлэхийг зөвлөж байна.