Өрхийн хүлээн авч буй инфляцын ялгаатай байдал

Abstract

Аливаа улсад орлогын тэгш бус байдал, түүнийг тойрсон асуудлууд оршин байх бөгөөд орлогын жигд бус хуваарилалтаас шалтгаалан өрхүүдийн хэрэглээ ялгаатай байна. Тус хэрэглээний ялгаатай байдлаас үүдэн өрх бүрийн хүлээн авч буй инфляцын түвшин харилцан адилгүй байх ба энэхүү судалгааны ажлаар ҮСХ-ны ӨНЭЗС-ны 2018-2022 оны Монгол улсын өрхийн орлого болон зарлагын мэдээллийг ашиглан өрхүүдийг орлогоос хамааруулан 5 бүлэгт хувааж, бүлэг тус бүрийн хэрэглээний бүтцийг тооцоолох замаар инфляцын түвшнийг тодорхойлсон болно. Бага орлоготой өрхүүдийн хувьд нийт хэрэглээний дийлэнх хувийг хүнсний бүлэгт зарцуулж байгаа бөгөөд хүнсний хэрэглээ нь 2-3 нэр төрлийн хүнсний бараанаас хэт хамааралтай байна. Мөн хүнсний бүлгийн инфляц хүнсний бус бүлгийн инфляцаас өндөр байгаа нь амьжиргааны түвшин доогуур өрхүүдийн эмзэг байдлыг улам нэмэгдүүлж, бусад хүнсний бус бүлгийн барааг хэрэглэх боломжийг хязгаарлаж байна. Өндөр орлоготой өрхүүдийн хувьд тээврийн хэрэгслийн засвар, үйлчилгээ, боловсрол, хувцас зэрэг хэрэглээнд өндөр зардал гаргаж байгаа тул бага орлоготой өрхүүдтэй харьцуулахад инфляцын дарамтыг доогуур хэмжээнд мэдэрч байна. Түүнчлэн, эдийн засгийн уналтын үед өрх хоорондын инфляцын ялгаа их байгаа бол эдийн засаг сэргэхэд уг ялгаа багасах хандлагатай байна.