МОНГОЛ УЛСЫН ӨРХИЙН БАРАА, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ МЭДЭЭЛЭЛД ТУЛГУУРЛАН LES ЭРЭЛТИЙН СИСТЕМИЙГ ҮНЭЛЭХ АСУУДАЛД

Abstract

Улс орны туйлын эрхэм зорилго бол ард иргэдийн сайн сайхан байдлыг дээшлүүлэхэд оршдог. Аливаа улсын хүн амын хамгийн жижиг нэгж бол өрх гэр юм. Эдийн засгийн тогтолцоог зүй зохистой, үр ашигтай хэлбэрт оруулахын тулд олон эрдэмтэн судлаачид хувь нэмрээ оруулсан. Финландын эдийн засагч Стоуны боловсруулсан шугаман зардлын систем буюу LES загвар дээр тулгуурлан Монгол Улсын өрх гэрүүдийн зардалын бүтэц болон ач холбогдлыг судалж, өрхийн зардалд ямар хүчин зүйлс голчлон нөлөөлдөг болох мөн өрх гэрүүдийн шийдвэр гаргалтад юу нөлөөлдөг болохыг олж эрэлтийн шинжилгээ хийсэн. 2012-2019 оны “ӨНЭЗС”-г ашиглан өрхүүдийн орлого, зарлага болон хүнсний бүлгүүдийн үнэ нь өрхийн шийдвэр гаргалт буюу эрэлтэд хэрхэн нөлөөлж байгааг LES эрэлтийн тэгштгэлийг ХБКА-р шалгалаа. Судалгааны үр дүнд өөрийн ба солбисон үнийн мэдрэмж, орлогын мэдрэмжийн үр дүнгээс харахад өрх гэрүүдийн хэрэглэж буй хүнс барааны бүлгүүд ихэвчлэн хосолдог шинж чанартай байгаа бөгөөд тус тусдаа бодлого зохицуулалт шаардлагатай мөн хүнсний хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүнүүд нь ихэвчлэн импортын бараа байдаг ба импортыг орлох хэрэгцээ шаардлага байгаа нь харагдаж байна.