Эдийн засгийн ил тод байдлыг дэмжих тухай хуулийн хэрэгжилтийг судлах нь

Abstract

Улс орнуудын төсвийн орлогын дийлэнх хувь татварын орлогоос бүрддэг байна. Иймд аливаа улс орнуудын эдийн засгийн бодлого зохицуулалтыг хэрэгжүүлэх үндсэн арга зам нь татварын тогтолцоо байдаг. Татвар нь тэгш, шударга, тодорхой, үр ашигтай, төлөгдөхүйц байх зарчмыг баримталдаг ба эдийн засгийн ил тод байдлыг дэмжих зорилгоор хамгийн өргөн хэрэглэгддэг арга хэмжээ бол татварын өршөөл үзүүлэх явдал юм. Монгол Улсад татварын өршөөл үзүүлэх арга хэмжээний хүрээнд 2015 онд “Эдийн засгийн ил тод байдлыг дэмжих тухай хууль”-ийг баталж хэрэгжүүлсэн байна. Тус өршөөлийн хууль нь илрээгүй байсан хөрөнгө, орлогыг ил болгох, тэдгээрийг хууль ёсны бүртгэл хяналтад оруулах, далд эдийн засгийг бууруулах, татварын бааз суурийг нэмэгдүүлэх болон санхүү, татварын хуурамч тайлангуудыг залруулах зэрэг үндсэн зорилго, зорилтуудаа биелүүлсэн, гадаад улс орнуудын туршлагатай харьцуулж тус хуулийн үр дүнгийн талаар судалж дүгнэхийг зорьсон. Ингэхдээ холбогдох эрх бүхий байгууллагаас гаргасан статистик тоон мэдээллүүдийг ашигласан бөгөөд зарим аж ахуй нэгж, байгууллагуудын нягтлан бодогчид, татварын мэргэжилтэн зөвлөхүүдээс асуулгын аргыг ашиглан судалгаа авч боловсруулсан болно.