ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ҮНЭ ТАРИФЫН АРГАЧЛАЛЫГ БОЛОВСРОНГУЙ БОЛГОХ НЬ Ижил төстэй улс орнуудын жишээн дээр

Abstract

Сүүлийн жилүүдэд Улаанбаатар хотод хүн амын нягтаршил ихээр бий болсон төдийгүй шинэ үйлдвэр, барилга байшин, хорооллууд ихээр баригдаж, эрчим хүч хэрэглэгчдийн тоо улам нэмэгдсээр байна. Үүнээс үүдэн эрчим хүчний хэрэглээ жил бүр 5-8 хувиар тогтмол өсөн нэмэгдэж байна. Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улс эрчим хүчнийхээ хорь орчим хувийг ОХУ, Хятад улсаас авч байгаа нь дотооддоо эрчим хүчний үйлдвэрлэл ихээхэн дутагдалтай байгааг харуулж байна. Цаашид ч эрчим хүчний эрэлт, хэрэгцээ жилээс жилд нэмэгдэх төлөвтэй байна. Өнөөдөр айл өрхийн ЦЭХ-ний үнэ бодит өртгөөсөө 25 хувиар, ДЭХ-ний үнэ өртгөөсөө 2 дахин хямд байна. 2018 онд Эрчим хүчний систем 23 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай, 2019 оны байдлаар 11 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай ажилласан байна. Эрчим хүчний тухай хуулийн дагуу эрчим хүчний үнэ тарифыг Эрчим хүчний зохицуулах хорооноос тогтоож өгдөг. Үнэ тарифыг тогтоохдоо хэрэглэгчдэд ээлтэй, дарамт багатай байх бодлогыг баримталдаг. Эрчим хүч нь өндөр өртгөөр бий болдог бөгөөд эрчим хүчний бодит өртөг, хэрэглэгчийн үнийн зөрүү нь үйлдвэрлэгчдэд дарамт болдог. Иймээс үйлдвэрлэгчдэд гадны хөрөнгө оруулалтаар аль эсвэл өөрсдийн эх үүсвэрээр текник технологийн шинэчлэлийг хийх боломжийг хязгаарлаж байна. Үнэ тарифыг бүрэн чөлөөлж өгдөггүй юм гэхэд ядаж бодит өртөгт нь хүргэж өгөх саналыг ЭХЗХ-нд жил бүр уламжилдаг ч энэхүү асуудлыг өнөөдрийг болтол шийдэгдээгүй хэвээр байна. Иймд энэ салбарт ажилладаг хүний хувьд салбарт тулгараад буй үнэ тарифын аргачлалын асуудлыг сонгон авч эрчим хүчний салбарын хувьд манай улстай ижил төстэй улс орнуудын эрчим хүчний үнэ тариф тогтоохдоо баримталж буй аргачлалыг судлан харьцуулж оновчтой арга зүйг боловсруулан санал болгохыг зорьлоо.